Các Bài Thơ Trung Đại Việt Nam
Chuyên đề thơ trung đại trong công tác học lớp 7 - tò mò khái quát mắng và cụ thể qua một trong những tác phẩm tiêu biểu
Bạn đang xem: Các bài thơ trung đại việt nam
Chuyên đề thơ trung đại Chủ đề 1: Cảm hứng yêu nước, tự hào dân tộc trong các tác phẩm văn học trung đại Cảm hứng yêu nước bao gồm:
+ Tinh thần đoàn kết gắn bó, quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược.
+ Ý thức xây dựng đất nước giàu đẹp.
+ Tự hào về truyền thống văn hóa lịch sử của dân tộc.
+ Căm thù giặc ngoại xâm.
+ yêu những gì thân thuộc nhất như nhà cửa, gia đình…
– Là tình cảm chủ đạo bao trùm toàn bộ thời kỳ văn học trung đại.
+ Tinh thần yêu thương nước gắn với lý tưởng trung quân, yêu thương nước.
+ Hào khí Đông A thời Trần.
+ Thể hiện khí phách hào hùng bằng cách chiến công vang dội, bằng lời hịch thiết tha, cảm hứng yêu thương nước và tự hào dân tộc.
Từ đầu thế kỳ X đến thế kỷ XIV nước ta tồn tại dưới các triều đại phong kiến khác nhau từ hưng thịnh đến suy vong. VH trung đại chủ yếu thể hiện rõ nhất 2 cảm hứng yêu thương nước và nhân đạo.
2. Cảm hứng yêu thương nước được thể hiện rõ nhất qua bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc “Sông núi nước Nam” (Tương truyền của Lý Thường Kiệt).
a. Tác giả:
– LTK (1019 – 1105), tên thật là Ngô Tuấn, tự là Thường Kiệt, sau được có họ vua nên gọi là LTK. – Ông là vị tướng tài ba lỗi lạc, có tài thơ văn.
b. Tác phẩm.
– Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt, gắn với truyền thuyết cuộc chiến đấu giữa quân – dân Đại Việt với quân Tống trên phong tuyến sông Như Nguyệt đã mở ra một giai đoạn hết sức gay go. Bài thơ được ngân lên lần đầu trong đền thờ 2 vị thần sông Như Nguyệt Trương Hống và Trương Hát. Lời thơ hào hùng rắn rỏi làm khiếp vía kẻ thù và nâng cấp tinh thần quân sĩ khiến cuộc kháng chiến thắng lợi rực rỡ. Bài thơ đậm chất huyền thoại uy nghiêm. Đó không chỉ là tiếng nói của nhỏ người mà còn là âm vang thánh thần; không còn là suy ngẫm của một người mà còn là trí tuệ, trọng điểm hồn của cả dân tộc Đại Việt xưa và nay.
c. Giá trị nội dung và nghệ thuật.
* Lời khẳng định chủ quyền lãnh thổ.
– Nhịp thơ 4/3 tạo phải nhịp điệu thanh thoát, mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn.
– Lối xưng “đế” vào lời thơ “Nam đế cư” đã thể hiện một bốn thế ngẩng cao đầu, tự tin đứng ngang hàng với một nước lớn như Trung Hoa. Tác giả bài thơ đã nêu cao chân lí lớn lao, linh nghiệm nhất: nước phái mạnh là của người Nam. Thể hiện tình yêu đất nước, niềm tự hào dân tộc, trân trọng và kính yêu vua, khẳng định vị thế của nước ta ngang hàng với các cường quốc phương Bắc.
– Sức mạnh của chân lý thêm phần thuyết phục ở câu thơ thứ 2 có âm hưởng trầm hùng rắn chắc như một lời khẳng định dứt khoát. Hai chữ “thiên thư” (sách trời) đã phân định rõ ràng quyền làm chủ đất đai của người nam giới là lẽ đương nhiên, là chân lý, là lẽ phải hiển nhiên ko hề cố gắng đổi. Đây chính là tuyên ngôn khẳng định chủ quyền lãnh thổ và nền độc lập dân tộc. Lời thơ đã khơi dậy vào mỗi chúng ta niềm tự hào dân tộc vì nó cho thấy nước ta tuy nhỏ bé mà lại không chịu khuất phục trước quân giặc phương Bắc lớn mạnh.
* Lời thơ khẳng định sức mạnh ý chí chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
– Câu thơ thứ 3 là lời hỏi tội kẻ thù và khẳng định chính nghĩa luôn luôn chiến thắng.
– Câu thơ cuối là lời cảnh báo đập tung kẻ thù xâm lược đồng thời bày tỏ ý chí quyết chổ chính giữa chiến đấu bảo vệ nước nhà.
=> Bài thơ là tiếng nói ý thức, là tình cảm của cả dân tộc Việt phái nam được thể hiện trong thời đại lịch sử lúc bấy giờ. Qua bai thơ chúng ta cảm nhận được tinh thần yêu thương nước, niềm tự hào dân tộc của tác giả nói riêng và cả dân tộc ta nói chung.
3. Cảm hứng yêu nước được thể hiện ở khát vọng hòa bình, ý thức giữ gìn và bảo vệ đất nước sau hòa bình qua bài thơ “Phò giá về kinh”. (Tụng giá hoàn ghê sư – Trần quang đãng Khải)a. Tác giả: Trần quang quẻ Khải (1241 – 1294), đàn ông thứ cha của vua Trần Thái Tông. Ông là một võ tướng kiệt xuất, đồng thời cũng là một thi nhân có những vần thơ nâng cao lý thú.
b. Tác phẩm:
– Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được làm lúc Trần quang Khải đi đón Thái Thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về Thăng Long sau chiến thắng Chương Dương, Hàm Tử và giải phóng kinh đô năm 1285. Bài thơ là khúc khải hoàn thể hiện hào khí chiến thắng oanh liệt và khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc Đại Việt.
c. Giá trị nội dung và nghệ thuật.
* nhì câu thơ đầu: Với cầu trúc đối hoàn hảo đã tạo dựng bức tranh toàn cảnh cuộc chiến đấu chống quân Mông – Nguyên xâm lược và thể hiện cảm hứng tự hào, niềm vui chiến thắng kẻ thù của quân – dân Đại Việt:
Đoạt sáo……….. Quan…
– Việc sử dụng các động từ “đoạt”, “cầm” ở đầu mỗi dòng thơ nhằm khắc họa người anh hùng thời Trần với sức mạnh “Sát Thát”. Đó là những dũng sĩ anh hùng giành lại nền độc lập, bắt kẻ thù xâm lược phải quy thuận, trả lại tổ quốc đất nước mang lại ta. Đó là lời ca ngợi hành động chính nghĩa, dũng cảm của quân và dân ta.
– Việc lựa chọn nhì trận đánh tiêu biểu để phác họa toàn cảnh cuộc chiến đấu chống quân Mông – Nguyên là cách đề khơi gợi khí thế hào hùng của dân tộc bởi trên đây là hai trận đánh tiêu biểu nhất làm mang đến quân giặc kinh hồn bạt vía. Hai địa danh vừa có ý nghĩa khái quát vừa tiêu biểu cho một thời đại hào hùng trong lịch sử dân tộc.
– Cách sắp xếp các trận đánh có phần đặc biệt. Trận Chương Dương xảy ra sau dẫu vậy lại được đặt trước, điều này phù hợp với diễn biến của bài thơ. Trận sau vừa mới xảy ra còn nóng hổi, nào nức lòng người và nhà thơ là người có vai trò khổng lồ lớn trong chiến công này.
-> Những câu thơ ngắn gọn như bản tin chiến sự có sức ngân vang với những lời thơ hàm súc, đĩnh đạc và hào hùng. Với phép liên tưởng độc đáo, đọc thơ ta có cảm giác như vị thượng tướng Trần quang Khải vừa đi giữa đoàn quân chiến thắng vừa cất tiếng dìm bài thơ. Tiếng dìm ấy lan truyền, được cha quân hưởng ứng nối tiếp trở thành khúc ca hào hùng vang động núi sống. Lời thơ ngắn gọn, chắc nịch, đanh thép bày tỏ niềm tự hào về chiến thắng vẻ vang của dân tộc.
* nhị câu thơ cuối là lời động viên xây dựng và phát triển đất nước trong hòa bình và lòng tin sắt đá vào sự bền vững thọ đời của dân tộc Đại Việt.
– Câu thơ thứ 3 với nhịp 2/3, cách nói chắc nịch, xúc tích, cô đọng, không hình ảnh, ko hoa mĩ, câu thơ là lời tự nhủ vủa vị thượng tướng về ngày mai của đất nước cũng là nhắn nhủ với thế hệ mai sau. Với TQK, đất nước thái bình không chỉ chấm dứt chiến tranh mà còn phải xây dựng đất nước mãi mãi vững bền, với lại hạnh phúc, ấm no cho nhân dân.
– Thi nhân tiếp tục sử dụng phép lỉnh lược để khẳng định việc gìn giữ thái bình của đất nước không phải của riêng rẽ ai mà cần sự đồng lòng, rèn luyện, tu dưỡng tài năng, sức lực của tất cả người dân Đại Việt. Điều đó có nghĩa là cả dân tộc phải gắng sức bảo vệ thành quả công cuộc kháng chiến, không được phép ngủ quên vào chiến thắng.
– Câu thơ cuối thể hiện khát vọng mãnh liệt của cả dân tộc, đó là xây dựng một đất nước vững bền ngàn năm. Có thể nói, TQK đã không dừng lại ở niềm vui chiến thắng, không nghĩ đến việc nghỉ ngơi hưởng lạc. Tức thì trong chiến thắng ông nghĩ đến kế sách lâu dài với tinh thần trách nhiệm và tầm nhìn xa trông rộng. Có thể khẳng định rằng nhãn quan liêu chính trị của TQK vô cùng sáng suốt. Lời thơ là lời tự nhủ hòa với niềm tin, hi vọng, đồng thời là tiếng nói nhắn nhủ thế hệ mai sau về trách nhiệm đối với vận mệnh của đất nước, của dân tộc.
=> Nếu 2 câu đầu ta bắt gặp vẻ đẹp của một vị tướng thì 2 câu sau ta cảm nhận được nét đẹp trong trí tuệ và đạo đức của nhà thơ TQK. Có lẽ vì thế mà vua Trần Thái Tông đã từng nói:
Nhất đại sự nghiệp thiên hạ hữu
Lưỡng triều trung hiếu thế gian vô.
Trần quang quẻ Khải hoàn toàn xứng đáng với 2 câu thơ ca ngợi ấy, đặc biệt với bài thơ “Tụng giá hoàn tởm sư” – viên ngọc sáng vào văn chương thời trung đại, đủ để xác lập vị trí vào dòng văn thơ yêu nước của dân tộc.
Chủ đề 2: Hình ảnh người phụ nữ trong văn học trung đại qua bài Bánh trôi nước (Hồ Xuân Hương)
Luận điểm 1: Vẻ đẹp ngoại hình, nhan sắc của người phụ nữ xưa qua hình ảnh bánh trôi nước dân dã mà giản dị.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
– Lời thơ mở đầu bằng cụm từ “thân em” rất thân quen thuộc, nghe sao mà dịu dàng khiêm tốn. (Các câu Ca Dao than thân cũng thường bắt đầu bằng cụm từ này). Qua ngòi bút điêu luyện của nữ sĩ, đó là lời giới thiệu, niềm tự hào của người phụ nữ xưa với vẻ đẹp hoàn mĩ.
– Việc miêu tả chiếc bánh trôi nước làm bằng bột nếp trắng tinh, dáng bánh tròn xinh xắn, nhân làm bằng đường phên chính là để làm toát lên nhan sắc, phẩm hạnh của người phụ nữ.
Xem thêm: Thành Phần Không Có Trong Tế Bào Nhân Sơ, Cấu Trúc Nào Không Tìm Thấy Ở Tế Bào Nhân Sơ
– nhì từ “trắng”, “tròn” nhấn mạnh vẻ đẹp toàn diện của họ từ ngoại hình đến trung khu hồn.
Luận điểm 2: Số phận vất vả bấp bênh, bị phụ thuộc của người phụ nữ:
Bảy nổi cha chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
– Câu thơ mang yếu tố tả thực quá trình luộc bánh: lúc bánh sống sẽ chìm, chín sẽ nổi lên mặt nước.
– Bằng ngòi bút điêu luyện của mình, nữ sĩ đã mượn việc luộc bánh để diễn tả số phận long đong lận đận của người phụ nữ. Thành ngữ “ba chìm bảy nổi” được vận dụng sáng tạo thành “bảy nổi bố chìm” gợi cuộc sống bấp bênh chìm nổi, vất vả, không tự quyết định mang lại tương lai, mang đến số phận của người phụ nữ. Việc đảo thành ngữ lên đầu câu thơ khiến mang lại ý thơ càng thêm nhấn mạnh.
– Phép tương phản qua hai từ “rắn”, “nát” không chỉ nói về việc bánh ngon hay dở phụ thuộc tay kẻ nặn mà còn gợi số phận phụ thuộc của người phụ nữ. Số phận họ hạnh phúc giỏi khổ nhức đều tùy thuộc vào tay kẻ khác, họ bị tước đoạt quyền tự do, không có quyền tự quyết định đến tương lai, mang đến hạnh phúc của mình.
Luận điểm 3: Lời khẳng định tấm lòng thuỷ phổ biến son fe của bạn phụ nữ:
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
– Câu thơ cuối đã khẳng định vẻ đẹp mắt thuỷ thông thường của người phụ nữ với cách biểu hiện đầy tự tin, từ hào qua cách biểu đạt bằng cặp dục tình từ đối lập: khoác dầu… mà. Rất có thể nói, cho dù hoàn cảnh, số trời người thanh nữ có long đong, lận đận, dù yêu cầu sống cùng với thân phận phụ thuộc nhưng chủng loại số chung vững bền ở chúng ta là tấm lòng thuỷ thông thường sáng ngời.
– gần như là cứ qua từng câu thơ, bên thơ lại lộ diện cho họ thấy được một vẻ rất đẹp khác của fan phụ nữ, mà lại rất đặc trưng cho vẻ đẹp truyền thống lịch sử của thiếu phụ Việt Nam. Qua hình hình ảnh ẩn dụ là bánh trôi nước, từng vẻ rất đẹp của người thanh nữ được khơi gợi thiệt tinh tế.
Nhìn về vẻ rất đẹp của bạn phụ nữ, hồ Xuân Hương đang ca ngợi, xác định ở cả vẻ đẹp vẻ ngoài lẫn vẻ rất đẹp phẩm chất, trọng điểm hồn, tạo nên cho người hâm mộ có một chiếc nhìn về một vẻ đẹp nhất hoàn mỹ của người phụ nữ Việt Nam. Đề cao vẻ đẹp của người đàn bà với một thái độ xác định đầy từ bỏ tin chính là cốt lõi nhân văn, là khả năng và cũng là phong thái thơ hồ Xuân Hương.
Chủ đề 3: Tình yêu thiên nhiên hòa quyện với tình yêu quê hương đất nước
Văn bản QUA ĐÈO NGANG – Bà Huyện Thanh Quan Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp:a. Cuộc đời: Bà thị xã Thanh quan liêu tên thật là Nguyễn Thị Hinh, sống ở thế kỷ XIX
– Quê: Làng Nghi Tàm, nay thuộc Tây Hồ (Hà Nội)
– Xuất thân: gia đình quan lại, có học thức, có nhan sắc, có tài thơ Nôm, giỏi nữ công gia chánh.
– Chồng bà là lưu Nghi, làm quan lại tri huyện Thanh quan lại (Thái Bình). Bà thường tốt giúp chồng trong công việc nơi phủ quan nên người đời yêu thương mến gọi bà là Bà HTQ.
– Bà được vua Minh Mạng vời vào đế đô Phú Xuân (Huế) làm chức “Cung trung giáo tập”, dạy học cho các công chúa và cung nữ trong cung.
b. Sự nghiệp: Bà để lại có 6 bài thơ mửa thất ngôn bát cú đường luật cơ mà bài nào cũng hay, cũng giá trị. Bao gồm: Qua Đèo Ngang, Chiều hôm nhớ nhà, Thăng Long thành hoài cổ, Chùa Trấn Quốc, nghịch đài Khán xuân Trấn Võ, Tức cảnh chiều thu.
c. Nhận xét:
– Những bài thơ Nôm của bà phần nhiều là tả cảnh ngụ tình, bài nào cũng hay, chứng tỏ bà là người phụ nữ đoan chính, thanh tao, một người có học thức thường giỏi nghĩ ngợi đến nước nhà. Lời thơ trang nhã, điêu luyện (GS Dương Quảng Hà)
– Thơ Bà huyện Thanh quan đầy chất thơ, lời thơ của bà điêu luyện, gọt giũa như một bức tranh cổ (GS Thanh Lãng)
– Nghệ thuật: chữ dùng khéo léo, chọn lọc thích đáng, đối rất chỉnh, rất tài tình, ý hàm xúc, lời chau truốt, gọn đẹp… cho nên vì vậy thơ bà rất được các nho gia xưa yêu thương chuộng, ngâm nga.
– Thơ Hồ Xuân hương thơm thiên về nôm mãng cầu bóng bẩy duyên dáng, thơ Bà huyện Thanh quan thiên về Hán mà thanh thoát nhẹ nhàng. HXH là đại biểu đến cái tinh thần trào phúng bình dân vượt qua thể hiện một hình thức bác học, Bà huyện Thanh quan liêu là đại biểu mang đến cái tinh thần tao nha nho sĩ kết tinh cùng với tinh túy của Đường thi (GS Phạm Thế Ngũ)
-> Thơ bà huyện Thanh Quan hay viết về vạn vật thiên nhiên lúc hoàng hôn, man mác buồn du dương, ngôn ngữ trang nhã, hồn thơ đẹp, điêu luyện, tả cảnh ngụ tình đặc sắc.
2.Tác phẩm “Qua đèo Ngang“:
a. Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật.
b. Xuất xứ và chủ đề: Bài thơ “Qua Đèo Ngang” được bà Huyện thanh quan lại viết khi trên đường thiên lý vào kinh, lần đầu qua Đèo Ngang vào buổi chiều tà.
– Chủ đề: Bài thơ tả cảnh Đèo Ngang lúc chiều tà và nói lên nỗi buồn cô đơn, nỗi nhớ nhà của người lữ khách, chính là nữ sĩ Bà Huyện Thanh Quan.
-> Bức tranh vịnh cảnh ngụ tình kín đáo mà sâu sắc của nhà thơ.
c. Cảm nhận bỏ ra tiết:Hai câu đề mở ra một form cảnh đèo hoang sơ, rậm rạp:– Thời gian nghệ thuật: bóng xế tà. Câu thơ đã giới thiệu không khí thời gian để bắt đầu bước vào thế giới trung khu hồn của chính nhà thơ, có lẽ ko phải ngẫu nhiên Bà HTQ tả cảnh ĐN vào lúc chiều tà bóng xế, ta có thể bắt gặp thời điểm đó trong nhiều tác phẩm khác của bà như bóng tịch dương trong Thăng Long thành hoài cổ giỏi bóng hoàng hôn vào Chiều hôm nhớ nhà. Hơn nữa, âm tà cũng gợi nỗi buồn thấm thía. Dường như cái khoảnh khắc chuyển giao giữa ngày và đêm ấy thường gieo vào lòng người cảm giác man mác buồn, nhất là người phụ nữ lần đầu xa nhà dừng chân khu vực đất khách quê người như Bà HTQ. Có lẽ nỗi buồn trước sự đời đổi chũm của xã hội đã có lại đến bức tranh ĐN một vẻ đẹp riêng biệt biệt trong câu thơ của Bà HTQ, đúng như đại thi hào Nguyễn Du dã viết:
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ.
– Trước cái thực tại ấy nhà thơ miêu tả toàn cảnh ĐN sẽ hiện ra trước tầm mắt: “Cỏ cây chen đá, lá chen hoa”. Với cách sử dụng điệp ngữ và hiệp vần trong lối nhân hóa vô cùng đặc sắc “cỏ”, “cây”, “đá”, “lá” và “hoa” chen nhau trên mảnh đất ĐN giúp mang lại người đọc hình dung form cảnh hoang vu, rậm rạp của vùng núi non hiểm trở. Cỏ cây hoa lá phải chen chúc với đá thì mới tồn tại được. Cảnh vật hoang sơ, cằn cỗi đến nao lòng. Như vậy, 2 câu mở đầu đã mở ra một thế giới thực tại và một thế giới trọng tâm tưởng. Thế giới thực tại là thế giới hoang dã, hiu hắt dù đầy sức sống. Thế giới chổ chính giữa tưởng là nỗi buồn và sự đơn độc trong lòng nữ sĩ.
Hai câu thực đã tái hiện cuộc sống của bé người vị trí Đèo Ngang:Lom khom… mấy nhà.
Sang 2 câu thơ này vị trí, điểm nhìn đã cầm đổi. Thi sĩ đứng bên trên đỉnh ĐN nhìn xuống dưới và nhìn ra xa. Các từ chỉ số ít vài, mấy, các từ tượng hình “lom khom, lác đác” gợi khung cảnh thiên nhiên, cảnh vật ĐN ko chỉ có cỏ cây, hoa lá và đá núi mà đã xuất hiện hình ảnh con người. Dẫu vậy từ xa nhìn lại, hình bóng nhỏ người như cảng thu nhỏ lại, sự sống bé người thưa thớt hơn. Hình ảnh nhỏ người và cuộc sống bé người ít ỏi, bé nhỏ như chìm đi vào sự hùng vĩ của thiên nhiên. BPNT đảo ngữ: chuyển 2 vị ngữ “lom khom, lác đác” lên đầu câu nhấn mạnh thêm sự bé nhỏ, ít ỏi, thưa thớt của con người vào bối cảnh vạn vật thiên nhiên hoang vắng, hùng vĩ. Hơn nữa phép đối (câu 3-4) không chỉ tạo sự cân đối hài hòa đến câu thơ đường mà còn diễn tả sự buồn vắng của ĐN, dù là ở vị trí nào. Như vậy, tất cả các BPNT này đã cộng hưởng với nhau làm mang đến cảnh vật ĐN đã quạnh hiu càng thêm hiu quạnh. Bức tranh toàn cảnh ĐN đã hội tụ đủ các yếu tố: sơn, thủy, hữu, tình. Dẫu vậy những yếu tố ấy hợp lại chỉ càng gợi ra hình ảnh một vùng đèo heo hút mà thôi.
nhì câu luận: Vừa tả cảnh non nước ĐN, vừa bộc lộ rõ hơn trọng tâm trạng của nhà thơNhớ nước …………… cái gia gia
– Nhà thơ đã sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình để nói về nỗi nhớ của thi sĩ. (Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình là bút pháp nghệ thuật mượn cảnh để nói tình, nõi lên nỗi vai trung phong sự, tình cảm ẩn chứa trong tâm địa mình một cách kín đáo nhưng mà thật sâu sắc và xúc động. Vì vậy, tả cảnh ngụ tình là một thi pháp được sử dụng rất nhiều vào các bài thơ thuộc thời kỳ trung đại, ko chỉ trong nền văn học Việt nam giới mà còn bắt gặp nhiều trong văn học Ấn Độ, Trung Quốc).
– Cảnh thực được cảm nhận bằng thính giác và bằng cả nỗi lòng đồng điệu của Bà HTQ. Bức tranh phong cảnh ĐN đã được điểm thêm bằng âm thanh: Tiếng chim quốc, tiếng chim gà gô vang lên khắc khoải, da diết trong buổi hoàng hôn tạo nên khúc nhạc rừng gợi nỗi nhớ nước, yêu mến nhà trong lòng người lữ khách và càng làm cho cảnh ĐN trở cần buồn bã hơn. Thi pháp lấy động để tả tĩnh càng làm nổi bật cái vắng lặng đến yên ổn lìm bên trên đỉnh ĐN. Các BPNT chơi chữ: đồng âm, gần âm, vừa Hán Việt, vừa nôm này vừa ghi âm được tiếng kêu của chim quốc, chim gà gô vừa gợi được vào lòng người huyền thoại buồn yêu mến về Thục Đế vừa bộc lộ trung khu trạng nhớ nước yêu đương nhà của bà HTQ. Bà HTQ đã nghe tiếng chim quốc, chi đa đa bằng cả nỗi lòng nhớ nước, mến nhà của mình vì vậy mới có thể cảm nhận được niềm nhức xót buồn bã, uể oải vào tiếng chim kêu ở ĐN. Trung tâm trạng nhớ nước, yêu đương nhà của nhà thơ lúc này cũng rất dễ hiểu: trong cảnh lữ thứ, buổi hoàng hôn trên một vùng hoang vu thì da diết nhớ tổ ấm là lẽ dĩ nhiên. Bà lại là cựu thần của nhà Lê, thời điểm này, bà đang đứng ở nhãi ranh giới giữa ĐT và ĐN thì trái tim của kẻ sĩ tất yếu sẽ nhói lên niềm nhớ thương về nước, về triều đại cũ. Nhịp thơ 2/2/3 tựa như những tiếng nấc âm thầm trong cõi lòng nhức xót vì nhớ thương của nữ sĩ.
nhì câu kết:Dừng chân đứng lại …………. Với ta
Bốn chữ “dừng chân đứng lại” thể hiện một trạng thái tĩnh lặng hần như tuyệt đối của nhà thơ diễn tả niềm xúc động tới bồi hồi. Phải chăng sự níu giữ 2 bàn chân ko muốn bước ấy là sự cộng hưởng của nhiều cảm xúc tràn trề? Toàn cảnh ĐN đã hiện lên vào cảm nhận bằng thị giác của nhà thơ là một không gian rộng lớn, mênh mang, tĩnh vắng với trời, non, nước. “Trời, non, nước” – ba từ được phòng cách bởi những dấu phẩy, chỉ cha từ ấy thôi mà gợi ra cả không khí rộng lớn, xa xăm, mênh mông, cao vút và khoáng đạt. Thủ pháp liệt kê đã gợi tả không khí bao la, vô hạn của vũ trụ địa điểm đây. Thẩm mỹ và nghệ thuật đối lập, tương phản: vũ trụ mênh mông vô cùng với một bé người bé nhỏ 1-1 chiếc đã nhấn mạnh sự bé dại bé, cô đơn của người lữ khách. Cụm từ ta cùng với ta đã cực tả cái cảm giác đơn độc của người lữ khách, thành một nỗi đơn độc đến tuyệt đối, nỗi đơn độc ấy đã tạc vào non nước ĐN. Vũ trụ minh mông như mỗi lúc mở ra bát ngát bát ngát hơn. Bầu trời cao vời vợi, nước sâu thăm thẳm, núi non điệp điệp trùng trùng còn trọng điểm trạng con người mỗi lúc một khép lại với nỗi niềm riêng rẽ tư, chỉ mình mình biết, mình mình hay. “Mảnh tình riêng” có thể là niềm mến nỗi nhớ cựu triều (nhà Lê giờ đây đã thành dĩ vãng), cũng có thể là nỗi niềm của một con người ý thức được về cá nhân mình và thời thế. Đây cũng là cái hay, cái bí ẩn hấp dẫn của bài thơ. Đây là câu thơ nói về nỗi đơn độc hay nhất vào văn học thời trung đại. Câu thơ đã làm cần cái hay mang đến bài thơ và thương hiệu tuổi BHTQ gắn liền với non nước ĐN.
c. Tổng kết, mở rộng: Bài thơ Qua Đèo Ngang là bài thơ thất ngôn bát cú tuyệt bút. Đọc bài thơ người đọc cảm nhận được vẻ đẹp hoang sơ cơ mà hùng vĩ của đệ nhất kỳ quan lại trên đất nước ta. Vẻ đẹp ấy được tô điểm bởi bàn tay tài hoa của người nữ sĩ bà HTQ qua những vần thơ trang nhã mà điêu luyện phấn chấn từ cái cảm hứng thiên nhiên trữ tình trang nhã hòa với tình yêu quê hương, đất nước đậm đà. Bài thơ là tiếng nói của một người mà đã trở thành khúc vai trung phong tình của muôn triệu người, là bài thơ của một thời mà mãi mãi lúc này và mai sau.
Chủ đề 4: Tình bạnVăn bản BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ – Nguyễn Khuyễn Tác giả: Nguyễn Khuyến (1835-1909). Lúc nhỏ tên là Thắng, quê thôn Vị Hạ, xã yên Đổ, ni thuộc Trung Lương, Bình Lục, Hà Nam. Thuở nhỏ nhà nghèo, thông minh, học giỏi, sau đó thi đỗ cả ba kỳ thi Hương, Hội, Đình, vị đó có thương hiệu gọi là Tam Nguyên yên Đổ. Nguyễn Khuyến làm quan được 10 năm mà lại đến khi thực dân Pháp đánh chiếm kết thúc Bắc Bộ, ông cáo quan lại về quê ở ẩn.
– NK là một nhà thơ lớn của dân tộc. Thơ ca của ông chủ yếu được sáng tác sau ngày ông cáo quan lại về quê ở ẩn.
Tác phẩm: Cảm hứng nhân đạo trong văn học trung đại vn gồm các đặc điểm:– Những truyền thống, nguyên tắc, đạo lý làm người, những cách đối xử trong các mối quan lại hệ vào cuộc sống.
– Khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc.
– Tấm lòng yêu quý cảm với con người, đặc biệt là người phụ nữ và trẻ em.
Nội dung bài thơ:Bằng những từ ngữ thuần Việt, tạo dựng tình huống đặc biệt khi bạn đến chơi nhà rồi hạ chốt bằng một câu thơ, tác giả đã đề cao tình bạn đậm đà thắm thiết.
Luận điểm 1: Cảm xúc lúc bạn đến chơi nhà. Bạn hiền gặp nhau ải chẳng vui và hạnh phúc, niềm vui ấy đã được gửi gắm qua một lời chào thân mật.
Đã bấy xưa nay bác tới nhà
– Câu thơ như một lời chào hồ hởi thân thiện vừa biểu thị nỗi vui bất thần vừa tỏ ý trân trọng, quý quí bạn. Đã lâu nay nay có nghĩa là một thời gian dài, một thời gian nhà thơ không gặp gỡ bạn, bây giờ có dịp gặp nhau làm thế nào mà không xúc động, không vui tươi cho được. Từ cơ hội cáo quan tiền về vui sinh sống với cảnh điền viên, ông chỉ biết lấy vạn vật thiên nhiên làm bạn. Trái tim ông giữ hộ trọn cho nước nhà quê hương, cần tâm hồn luôn khắc khoải u hoài. Trong số những giây phút ấy mà không ai không muốn có một tín đồ bạn để trọng điểm sự, nhằm an ủi. Cách xưng hô của tác giả với người bạn rất đặc biệt: “bác”. Bí quyết gọi gần gũi này khiến cho người đọc nhận định như đây là lời đối thoại ở trong nhà thơ với những người bạn của mình. Thủy chung quý báu, nồng hậu choàng lên trong từng câu chữ. Người bạn đó đang đi đến với ông – Còn nỗi vui miệng nào hơn. Bao gồm nỗi vui mừng, thốt nhiên mà Nguyễn Khuyên vẫn thốt ra lời bông chơi với các bạn một bí quyết dí dỏm mang đến thoả lòng trông đợi.
Luận điểm 2: Hoàn cảnh tiếp đãi bạn
Trong buổi chạm mặt gỡ “ngàn năm tất cả một đó”, hai bạn trẻ già là chạm chán phải thực trạng hết mức độ éo le, khó xử. Công ty thơ mong muốn thết đãi người các bạn một bữa thiệt thịnh soạn nhưng thực trạng lại không cho phép.
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.Ao sâu nước cả, khôn chài cá,Vườn rộng lớn rào thưa, nặng nề đuổi gà.Cải chửa ra cây, cà bắt đầu nụ,Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
– tác giả đã xuất bản tình huống một cách rất hóm hỉnh, vui vẻ và hoàn cảnh của mình: Nhà có rất nhiều thứ để thiết đãi bạn, thế tuy nhiên “trẻ thời đi vắng”, tín đồ trẻ vào nhà không người nào để nhờ vào đi chợ; “chợ thời xa”, chợ vượt xa nên không thích để bạn ở trong nhà một mình. Ko đi chợ được, tác giả bước đầu tìm kiếm đều món “cây nhà lá vườn” thì lại “không chài cá” vày ao sâu, nước lớn, “khó xua gà”, quan yếu bắt kê đãi chúng ta vì “vườn rộng rào thưa”. Đến ngay cả thực vật cũng chính là “cải chửa ra cây, cà mấy nụ/ thai vừa rụng rốn, mướp đương hoa”, đều món rau củ đạm bạc từng ngày thì lại không thể thu hoạch vì new chỉ gieo trồng cách đây không lâu. Thậm chí, khi tác giả muốn tiếp đãi ông chúng ta già bằng một miếng trầu, rước “miếng trầu là đầu câu chuyện” nhưng mà cũng chẳng có. Fan đọc có thể dễ dàng hình dung được hoàn cảnh thiếu thốn cũng như tình huống khó khăn xử của phòng thơ. Bạn lâu ngày mới ghé thăm, bản thân ví dụ có ý tốt muốn mời bạn ở lại dùng bữa, tuy vậy hoàn cảnh ngoài ra không chất nhận được khi đa số thứ có thể chế thay đổi được lại không tồn tại sẵn vào nhà. Trường hợp vừa trớ trêu vừa hài hước, dở khóc dở cười cợt được tác giả xây dựng vui nhộn và hết sức tự nhiên.
Luận điểm 3: Tình bạn chân thành, cao cả.
Cái lúng túng, ngượng nghịu của tác giả lại vươn lên là sự chân thật, và trong thực trạng khó xử đó, tình bạn chân thành, ko vụ lợi được minh chứng một biện pháp rõ nét.
Bác mang lại chơi đây, ta cùng với ta
– bao nhiêu nghèo thiếu, tũng quẫn, bao khó xử bỗng rã biến đi đâu hết để nhường chỗ đến tình bạn thân thiết, nồng ấm. Câu thơ như 1 lời mời, một lời trân trọng xứng đáng quý nhảy thốt ra từ tận lòng lòng. Sau từng nào danh vọng, chức quyền chỗ triều đình xô bồ, nhị người các bạn từng cùng cả nhà trải qua biết bao gian nan lại rất có thể ngồi hàn huyên, chổ chính giữa sự. Sơn hào hải vị, quyền cao chức trọng liệu bao gồm quý giá bởi hai tấm lòng chân thành, không toan tính này không? nếu như như cụm từ “ta cùng với ta” trong “Qua đèo Ngang” của bà thị trấn Thanh Quan mô tả sự cô tịch, quạnh quẽ hiu thì “ta với ta” tại đây lại là việc tâm đầu ý hợp giữa hai fan bạn. Ko màng vật hóa học của cải, không cần tới cả miếng trầu cau nhỏ tuổi bé, tình cố gắng nhân này mãi vẹn nguyên cùng trong sạch. Công ty thơ như kiếm được tri âm, tri kỉ của mình, một người hiểu rõ sâu xa tấm lòng, không màng đồ gia dụng chất, ko nặng miếng ăn, ko vì thực trạng thiếu thốn của người sử dụng mà ngượng ngùng, xa cách. Tác giả khéo léo lồng ghép bài học kinh nghiệm triết lý thâm thúy về tình người, tình đồng chí, tình chúng ta nồng thắm giữa hai cuộc đời dạn dày sương gió. Chỉ lúc ta thiếu thốn nhất, khó khăn nhất mới rất có thể khẳng định, ai sẽ là chúng ta ta, ngơi nghỉ cạnh động viên và an ủi ta trong cảnh khốn cùng.
– Đặc sắc nghệ thuật trước hết nằm ở vị trí thể thơ thất ngôn chén cú, lược quăng quật những giải pháp lệ khắt khe của thể thơ này, với lại xúc cảm hóm hỉnh, sát gũi. Viết về nông thôn, tác giả lựa chọn các từ ngữ cùng lối viết rất là giản dị, số đông từ với đậm color địa phương như “thời”, “chửa” mang đến sự thoải mái, mang ý nghĩa chất khẩu ngữ. Hàng loạt những hình hình ảnh được liệt kê như “vườn rộng rào thưa”, “ao sâu nước cả”,… vừa có công dụng trình bày những không được đầy đủ vật chất, vừa xuất hiện trước mắt tín đồ đọc quang cảnh làng quê thanh bình, lặng tĩnh, phù hợp cho hầu hết cuộc trọng điểm tình nghịch cờ thưởng trà nhìn trăng. Lời thơ giống như lời đối thoại trực tiếp hàng ngày tạo cho những người đọc xúc cảm như mình là người bạn của Nguyễn Khuyến, lắng nghe ông bạn già trình diễn mà lòng vừa mỉm cười vừa thương, khơi gợi vào lòng độc giả sự quan tâm đến sâu cay về tình bạn chân thật, tình bạn đẹp là tình các bạn không gì rất có thể đong đếm nổi.
Xem thêm: Câu 1, 2, 3 Trang 79 Vở Bài Tập Toán Lớp 4 Tập 2 Bài 148, Bài 148 : Ứng Dụng Của Tỉ Lệ Bản Đồ
